Voorzitter,

De eerste begroting in een nieuwe raadsperiode. Een raadsperiode die veel veranderingen zal brengen. Voor ons als raad, voor u als college, de medewerkers in ons stadhuis maar ook voor alle inwoners van de gemeente Nijkerk. Wij gingen de verkiezingen in met als thema “Geloof in de kracht van samen” en behandelen nu de begroting gebaseerd op het collegeprogramma Samen Nijkerk!

Samen,

Kijk daar een metselaar, hij bouwt een huis van steen.                                                                                 

Alle stenen netjes naast elkaar, een huis voor iedereen.

Een voor een, steen voor steen, muren, deuren, ramen.                                                                                 

Een voor een, steen voor steen, niet alleen maar samen.

Samen vormen zij een huis, samen muren, deuren, ramen.                                                                    

Samen vormen zij een huis, samen

Deze tekst van een christelijk kinderliedje geeft goed weer wat voor onze fractie samen is. Dat wij zo aan onze gemeente mogen bouwen waar iedereen zijn plek en functie heeft en die een schuilplaats voor de zwakke is. De ChristenUnie-SGP wil dit doen op het Fundament, de Steenrots, Jezus Christus.

Samen moeten wij verder bouwen aan de gemeente Nijkerk. Bij een bouwwerk hoort een bestek en een begroting. Allereerst het bestek. Jarenlang bouwde de gemeente en participeerde de inwoner. Deze rol gaat de komende periode veranderen. De inwoners moeten meer gaan bouwen en de overheid meer participeren. Dat vraagt van iedereen een andere instelling. Daar zal een cultuuromslag voor nodig zijn, bij iedereen. Laat ik dan beginnen bij ons als gemeenteraad. Als raad moeten wij minder beleid en nota’s willen vaststellen maar wel betere kaders meegeven. Daarna moeten wij de kaders controleren en ons niet met details bezighouden. Het is de laatste weken al wel vaker genoemd “loslaten in vertrouwen”. De discussie over de rol van de raad in een samenleving met overheidsparticipatie zullen we binnenkort moeten voeren. Ook een andere vergadercultuur en - structuur hoort daarbij. Dit zullen we zo snel mogelijk moeten invoeren om de cultuuromslag op gang te brengen.

Bij de veranderende rol van de gemeente hoort een andere gemeentelijke organisatie. In het coalitieakkoord hebben wij opdracht gegeven voor een verandervisie en veranderplan. In de afgelopen maanden is er door de organisatie hier verschrikkelijk hard aan gewerkt en de visie en het plan liggen nu voor.

Er is een nieuwe missie voor Nijkerk opgesteld waarbij de initiatieven vanuit de samenleving en het bedrijfsleven centraal staan. Hierbij staat de gemeente ook borg  voor zijn wettelijke taken en neemt zij de zorgplicht op zich  voor mensen die niet zelfredzaam zijn. Het doet ons goed om te lezen dat u het als een plicht ziet om te zorgen voor deze mensen. Dit laatste is zeer actueel nu de gemeente de zorgtaken vanuit Den Haag krijgt overgedragen.

Kantelen van burgerparticipatie naar overheidsparticipatie betekent niet meer denken en handelen vanuit de eigen vertrouwde instrumenten, systemen en regels maar meer het faciliteren van initiatieven vanuit de samenleving. De samenleving is al aan het kantelen en neemt al initiatieven maar dit zal meer moeten gaan gebeuren. Onze fractie mist in de visie en in het plan hoe dit bereikt gaat worden. Nu is deze verandering of kanteling een proces waarin het hoe ook gezocht moet worden en hoe we dit samen kunnen bereiken. Maar wij missen wel een paragraaf over communicatie. Om de cultuuromslag te ondersteunen, te activeren en uit te leggen is het noodzakelijk goed te communiceren en tijdig, tijdiger tot uitleg en toelichting over te gaan. Hier kan niet snel genoeg mee begonnen worden.  Wij hebben dan ook een motie aangaande communicatie

Bij al deze veranderingen hoort een huisvestiging die past bij deze samenleving en manier van werken. De kanteling van Stadhuis naar Huis van de Stad zal bijdragen aan de cultuuromslag die nodig is bij iedereen en de medewerkers faciliteren bij hun nieuwe manier van werken. Van de eerste verkennende studie van architectenbureau RAU, die ook nog energiebesparend is, krijgen wij energie. Van energielabel E naar label A gaan, zoveel mogelijk materiaal hergebruik, modulair bouwen en nieuwe vormen van inkoop geven invulling aan het milieu- en duurzaamheidsbeleid van onze gemeente en is een voorbeeld voor andere. Hoe e.e.a. definitief vorm gaat krijgen zal pas in de loop van het proces duidelijk worden. Ook de definitieve kosten kunnen dan pas begroot worden.

De nieuwe gemeentelijke rol is in verschillende scenario’s uitgewerkt. Naast de twee uitgewerkte scenario’s is een scenario 2b toegevoegd. Hoewel dit scenario niet voldoet aan de bestuursopdracht voor wat betreft de tijd heeft het substantieel lagere frictiekosten, een meer organisch proces en wordt voldaan aan de norm voor het weerstandsratio van 0,8. En dat alles met een sluitende meerjarenbegroting 2015-2018. Onze fractie kan dan ook instemmen met het scenario 2b.

In de verandervisie worden ook de regionale samenwerkingsverbanden tegen het licht gehouden. Door de centrale plek van Nijkerk in Nederland op het snijvlak provincies, regio’s en zes gemeentes is samenwerking noodzakelijk. Het samenwerken met twee regio’s is al vaker besproken. De keuze om te blijven samenwerken met de regio Amersfoort en de regio Foodvalley, gezien het verschil in functionaliteit, ondersteunen wij. Wel moet dubbel werk en overlap worden voorkomen.

Om op het gebied van bedrijfsvoering te zoeken naar samenwerking met omliggende gemeentes is een goede zaak. De keuze voor Bunschoten, Leusden en Putten lijkt ons een goede keuze.

Van verandervisie naar veranderplan. Deze twee zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden maar over het veranderplan gaan wij als raad niet. Dit is een verantwoordelijkheid van het college. Toch willen wij hier kort op reageren. In het plan wordt duidelijk weergegeven hoe, in twee stappen naar de uiteindelijke organisatie in 2018 gewerkt gaat worden. Wat ons opvalt is dat er in de eindsituatie in 2018 minder fte’s zijn, minder domeinen, minder stafafdelingen maar dat de directie nog steeds uit twee mensen bestaat. Dat in het hele proces tot 1 januari 2018, met alle veranderingen die op het programma staan, met twee directieleden wordt gewerkt kunnen wij begrijpen. Dat ook in 2018 in een nieuwe situatie met het nieuwe werken in een nieuwe cultuur nog steeds een tweehoofdige directie noodzakelijk is vragen wij ons af.

Tevens wordt de rol van de gemeenteraad benoemd. De genoemde klankbordgroep lijkt ons een goed idee. Deze klankbordgroep gaat met name in op de noodzakelijke bewustwording, het veranderproces en de cultuuromslag. Wij missen hierin het proces hoe de gemeenteraad op de hoogte wordt gehouden van stand van zaken zowel organisatorisch als financieel. Dat brengt ons ook bij de laatste vragen aangaande de verandervisie en veranderplan. Deze vragen worden zowel benoemd door BMC, de externe toets, als onze accountant. Hoe gaat u dit proces monitoren, hoe is de interne beheersing geregeld en hoe blijft u en blijven wij in control ook bij de samenwerkings- verbanden?

Na het bestek nu de begroting. Het is een prestatie van formaat van de organisatie om bij dit bestek een sluitende meerjarenbegroting te presenteren. Dit was niet makkelijk maar er ligt een gedegen plan. De begroting is sluitend maar er zijn nog wel veel onzekerheden. Allereerst de transformatie van het sociale domein, de financiële gevolgen hiervan zijn nog onbekend. Raadsbreed is uitgesproken dat er een vangnet moet komen. Hoe die precies vorm krijgt en welke consequenties dit heeft zal pas in de loop van 2015 bekend zijn en mogelijk pas in 2016. Daarnaast is er voor 2016   1 miljoen bezuiniging ingeboekt welke in samenspraak met de samenleving moet worden gevonden. Het participatietraject hiervoor dient met spoed te worden opgepakt daar deze bij de kadernota 2016 bekend moet zijn. Hoe ver is het college hiermee? Naast een sluitende begroting wordt de lastendruk zo beperkt mogelijk gehouden. Dat is een goed streven voor zowel inwoners als bedrijven. We blijven zo een gemeente met een relatief lage belastingdruk en dat is goed. Wel willen wij daar een kanttekening bij plaatsen. Door dermate strak, jaar in jaar uit, de lokale lastendruk onder het inflatiepercentage te houden, waar  de kosten van de gemeente wel toenemen, mogelijk boven het gehanteerde inflatiepercentage, dienen de besparingen steeds in de begroting te worden gevonden. Snijden we niet te veel in eigen vlees?   

Veiligheid

Veiligheid en gezondheid lopen samen op als het gaat om het probleem van drugs en alcohol. Kengetallen van GGZ en “het veld” lijken tegenstrijdig te zijn. Dat er in Nijkerk ook problemen zijn moeten we niet ontkennen. Wij zijn dan ook blij dat het college structureel extra geld wil steken in de aanpak van drugs en alcoholproblematiek. De evaluatie van het ketenbeleid moet in 2015 plaats vinden. Handhaving van niet schenken onder de achttien dient actief te worden opgepakt, zeker ook in sportkantines. Uit onderzoek van de GGD Gelderland-Zuid in de regio Nijmegen blijkt dat  in 83% van de sportkantines de drank- en horecawet niet wordt nageleefd. Zal dit in Nijkerk anders zijn?

Wonen

Bij het programma wonen gaat men bezuinigen door het temporiseren van het groot onderhoud kapitaalgoederen. Temporiseren op onderhoud kan en is een goede maatregel in tijden van weinig budget. Maar u gaat het structureel doen. Door structureel minder onderhoud te gaan doen bestaat de kans om in een bouwval te komen wonen. Wij wachten dan ook met veel belangstelling op het beloofde voorstel in 2015. De bezuiniging staat ingeboekt vanaf 2015 dus wij verwachten dit voorstel dan wel heel snel in 2015? Kan de wethouder aangeven wanneer?

Aan het verhogen van de bouwleges is niet te ontkomen. Wel is het jammer dat wij als fractie twee jaar geleden al hebben gevraagd om een discussie over de hoogte van de bouwleges en de gevolgen van de Wabo maar u als college vond dit niet nodig.

Economie en Milieu

Een actief beleid van de gemeente op dit dossier kan zorgen voor een actief betrokken samenleving. Het genoemde participatiebeleid van de gemeente is nogal karig. Personeelsbeleid ter sprake brengen bij bedrijfsbezoeken en integrale samenwerking in gemeentelijke organisaties. Indien nodig inzetten van loonkostensubsidies, no risk polis, werkplekaanpassing en jobcoaches. Hebben wij, en zo ja, hoeveel geld hiervoor gereserveerd? Het armoedebeleid klinkt armoedig. We zien dan ook uit naar het preventieplan hiervoor.                   Het doet onze fractie goed te lezen dat het college voor 2015 eenmalig extra geld uittrekt voor zonne-energieprojecten. Wij willen het college oproepen deze ingeslagen weg door te zetten door met name geld in te zetten op projecten. Ook ESCO-projecten zijn in Nijkerk mogelijk. Wethouder als u de kansen ziet, pak ze op en kom bij ons als raad met voorstellen. Met een relatief kleine eenmalige bijdrage, die zich daadwerkelijk terugverdient, kunnen dan projecten worden gerealiseerd.

Onderwijs, Sport, Cultuur en Welzijn    

Het eerste wat ons opvalt in dit hoofdstuk is dat de genoemde maatschappelijke aspecten van dit programma niet overeenstemmen met de daarna genoemde doelstellingen en prestaties of zelfs leeg worden gelaten. Wij vragen het college bij de kadernota en de volgende begroting dit aan te passen. Ook de bibliotheek valt onder dit hoofdstuk. Wij begrijpen dat in een veranderende samenleving ook de bibliotheek moet veranderen en bezuinigen maar 50% van het budget van € 800.000,00 vinden wij wel veel. Wat ons dan keer op keer opvalt is dat de sport in Nijkerk met een budget van bijna 3,2 miljoen euro niet wordt genoemd. Wij weten dat er afspraken zijn gemaakt tot 2018, maar we moeten wel nu beginnen zodat de verenigingen en niet alleen de sport weten waar ze in de toekomst aan toe zijn en wij dan niet nog een overgangstermijn moeten gaan hanteren. Voorzitter bij de kadernota 2016 verwachten wij hiervoor voorstellen gedragen door de verenigingen. Anders zullen we bij de kadernota met een taakstellende bezuiniging komen.

Gezondheid en maatschappelijke ondersteuning

Drugs en alcohol hebben we reeds behandeld bij veiligheid. Wat ons opvalt is dat u bij de begeleiding van mantelzorgers onderzoek wil laten doen door externe partijen naar de behoefte van ondersteuning en de behoefte aan respijtzorg. Wij vragen ons af of dit moet met een externe partij of dat die kennis niet aanwezig is in de Nijkerkse samenleving, bijvoorbeeld Sigma. Dat is directe participatie en besparing van geld.

De totale begroting overziend blijven wij binnen alle geldende ratio’s en normen in de komende periode. Het veranderplan van de gemeentelijke organisatie is opgenomen in de cijfers. Ook de benodigde gelden voor opleidingen en ICT zitten in de begroting. Zelfs het budget voor het transformeren van Stadhuis naar Huis van de Stad is opgenomen. Dat is goed beleid, het geld is er als de raad besluiten neemt. Wij willen wel benadrukken dat het gaat om gelabeld geld waar de raad in de toekomst nog goedkeuring aan moet geven. Dat geld ook voor de voorzieningen Nijkerkerveen, wat ons betreft blijft het geld voorlopig gelabeld voor Nijkerkerveen. Er is nog veel onzeker, zeker op het deelbestek Sociaal Domein. Het is om in vaktermen te blijven een raambestek,  waarbij we  nog niet precies weten wat iets gaat kosten. Als er geen meevallers komen en wel tegenvallers zullen we keuzes moeten  maken welke posten we gaan gebruiken. U zult begrijpen dat dan voor onze fractie de keuze voor Sociale Gezicht van Nijkerk, de eerste keuze zal zijn.

Voorzitter, ik rond af

Het bestek en de begroting zijn af, we kunnen gaan bouwen. Wij weten ons afhankelijk van onze God, Die de Kunstenaar en Bouwmeester is van deze wereld en van de Stad die wij verwachten. Wij bidden en wensen u als college maar nu ook in het bijzonder de ambtenaren Gods onmisbare zegen toe.